Türkçesi: Dr.Sedat Yıldız

Araştırmalar, akupunkturun sırt veya boyun ağrısı, osteoartritle ilişkili diz ağrısı ve ameliyat sonrası ağrı gibi çeşitli ağrı durumlarında yararlı olabileceğini göstermiştir. Ayrıca akupunktur meme kanseri hastalarında kullanılan aromataz inhibitörlerinin kullanımıyla ilişkili eklem ağrılarının hafifletilmesine de yardımcı olabilir.

Ağrılı rahatsızlıkları (sırt ağrısı, osteoartrit, boyun ağrısı veya baş ağrıları) olan kişilerle yapılan 20 çalışmadan (6.376 katılımcı) elde edilen verilerin analizi, akupunkturun faydalı etkilerinin, boyun ağrısı hariç tüm rahatsızlıklar için tedavinin bitiminden sonra bir yıl boyunca devam ettiğini gösterdi.

Sırt veya Boyun Ağrısı

-2018 yılında yapılan bir incelemede, 12 çalışmadan (8.003 katılımcı) elde edilen veriler, sırt veya boyun ağrısında akupunkturun hiçbir tedavi uygulanmamasından daha etkili olduğunu gösterdi ve 10 çalışmadan (1.963 katılımcı) elde edilen veriler ise akupunkturun sahte akupunkturdan daha etkili olduğunu gösterdi. Akupunktur ile tedavi yapılmaması arasındaki fark, akupunktur ile sahte akupunktur arasındaki farktan daha büyüktü. Akupunkturun ağrıyı hafifletici etkisi, steroid olmayan antiinflamatuar ilaçlarla (NSAID'ler) karşılaştırılabilir düzeydeydi.

-American College of Physicians'ın 2017 tarihli bir klinik uygulama kılavuzu, kronik bel ağrısı için birinci basamak tedavi olarak önerilen ilaç dışı seçenekler arasında akupunkturu da içeriyordu. Akupunktur da akut bel ağrısında önerilen tedavi seçeneklerinden biridir. Akut bel ağrısı için akupunkturu destekleyen kanıtların düşük kalitede olduğuna, kronik bel ağrısına ilişkin kanıtların ise orta kalitede olduğuna karar verildi.

Daha fazla bilgi için bel ağrısıyla ilgili NCCIH web sayfasını inceleyebilirsiniz.

Osteoartrit

-2018 yılında yapılan bir incelemede, 10 çalışmadan (2.413 katılımcı) elde edilen veriler, akupunkturun osteoartrit ağrısında tedavi yapılmamasından daha etkili olduğunu gösterdi ve 9 çalışmadan (2.376 katılımcı) elde edilen veriler, akupunkturun sahte akupunkturdan daha etkili olduğunu gösterdi. Akupunktur ile tedavi yapılmaması arasındaki fark, akupunktur ile sahte akupunktur arasındaki farktan daha büyüktü. Bu çalışmalara katılanların çoğunda diz osteoartriti vardı, ancak bazılarında kalça osteoartriti vardı. Akupunkturun ağrıyı hafifletici etkisi NSAID'lerinkiyle karşılaştırılabilir düzeydeydi.

-2018 yılında yapılan bir inceleme, kalça osteoartriti için akupunkturla ilgili 6 çalışmayı (413 katılımcı) değerlendirdi. Çalışmalardan ikisi akupunkturu sahte akupunkturla karşılaştırdı ve ağrı üzerindeki etkiler açısından aralarında çok az fark olduğunu veya hiç fark bulamadı. Diğer dört çalışma akupunkturu çeşitli diğer tedavilerle karşılaştırdı ve birbirleriyle kolayca karşılaştırılamadı. Ancak araştırmalardan biri, kalça osteoartriti olan hastalarda akupunkturun doktor tarafından rutin bakıma eklenmesinin ağrıyı ve işlevi iyileştirebileceğini gösterdi.

-Amerikan Romatoloji Koleji ve Artrit Vakfı'nın (American College of Rheumatology and the Arthritis Foundation) 2019 klinik uygulama kılavuzu, diz, kalça veya el osteoartriti için akupunkturu şartlı olarak önermektedir. Kılavuz, fayda gösteren en fazla sayıda çalışmanın diz osteoartriti için olduğunu belirtmektedir.

Daha fazla bilgi için NCCIH'nin osteoartrit hakkındaki web sayfasını inceleyebilirsiniz.

Baş Ağrısı ve Migren

-Migreni önlemek için akupunkturu çeşitli ilaçlarla karşılaştıran dokuz çalışmanın 2020'de gözden geçirilmesi, akupunkturun biraz daha etkili olduğunu ve akupunktur alan çalışma katılımcılarının, ilaç alanlara göre yan etkiler nedeniyle çalışmaları bırakma olasılığının çok daha düşük olduğunu ortaya çıkardı.

-Akupunkturun migren sıklığını azaltabileceğine dair orta kalitede kanıt var (neredeyse 5.000 kişiyle yapılan 22 çalışmanın 2016 yılındaki değerlendirmesine göre). Bu çalışmalardan elde edilen kanıtlar aynı zamanda akupunkturun sahte akupunkturdan daha iyi olabileceğini, ancak farkın küçük olduğunu göstermektedir. Akupunkturun gerilim baş ağrılarının sıklığını azaltabileceğine dair orta ila düşük kalitede kanıtlar vardır (yaklaşık 2.350 kişiyle yapılan 12 çalışmanın 2016 değerlendirmesinden).

Daha fazla bilgi için NCCIH'nin baş ağrısıyla ilgili web sayfasını inceleyebilirsiniz.

Miyofasial Ağrı Sendromu

-Miyofasiyal ağrı sendromu, kaslardan ve bunlarla ilgili bağ dokusundan (fasya) kaynaklanan yaygın bir ağrı şeklidir. "Tetik noktalar" adı verilen hassas nodülleri içerir. Bu nodüllere basmak hastanın ağrı modelini yeniden üretir.

-Miyofasiyal ağrı sendromu için akupunkturla ilgili az sayıda çalışmanın birleşik analizi, tetik noktalara uygulanan akupunkturun ağrı yoğunluğu üzerinde olumlu bir etkiye sahip olduğunu (5 çalışma, 215 katılımcı) ancak geleneksel akupunktur noktalarına uygulanan akupunkturun bunu yapmadığını gösterdi (4 çalışma, 80 katılımcı).

Siyatik

-Siyatik, genellikle vücudun bir tarafında, siyatik sinirin (sırt alt kısmında başlayan ve her bacağın arkasından aşağı doğru uzanan bir sinir) hasar görmesi veya üzerindeki baskı nedeniyle bacakta ağrı, güçsüzlük, uyuşukluk veya karıncalanmayı içerir.

-Biri 1.842 toplam katılımcılı 12 çalışmayı ve diğeri toplam 962 katılımcılı 11 çalışmayı içeren 2015 tarihli iki kanıt değerlendirmesi, akupunkturun siyatik ağrısı için yararlı olabileceği sonucuna vardı, ancak araştırmanın kalitesi kesin sonuçlara izin verecek kadar iyi değildi.

Ameliyat Sonrası Ağrı

-Ameliyat sonrası ağrıyla ilgili 11 çalışmanın (toplam 682 katılımcıyla) 2016 yılındaki değerlendirmesi, ameliyattan 1 gün sonra akupunktur veya ilgili tekniklerle tedavi edilen hastaların ameliyattan sonra daha az ağrı yaşadığını ve daha az opioid ağrı kesici ilaç kullandığını ortaya çıkardı.

Kansere Bağlı Ağrı

-20 çalışmanın (1.639 katılımcı) 2016 yılındaki incelemesi, akupunkturun kanser ağrısını hafifletmede geleneksel ilaç tedavisinden daha etkili olmadığını gösterdi. Ancak akupunktur artı ilaç tedavisinin tek başına ilaç tedavisinden daha iyi olabileceğine dair bazı kanıtlar vardı.

-Aromataz inhibitörleri olarak adlandırılan bir grup ilacın hormona duyarlı meme kanseri tedavisinde değerli olduğu gösterilmiştir, ancak ilaçlar eklem ağrısına ve sertliğine neden olabilir ve hastalar bazen bu yan etkiler nedeniyle bunları almayı bırakırlar. Akupunkturun bu tür ağrılara yardımcı olup olmadığı araştırılmıştır.

-Meme kanseri hastalarında aromataz inhibitörünün neden olduğu eklem ağrısı için akupunkturla ilgili 5 çalışmanın (181 katılımcı) 2017 yılında gözden geçirilmesi, 6 ila 8 haftalık akupunktur tedavisinin ağrının azaltılmasına yardımcı olabileceği sonucuna varmıştır. Ancak bireysel çalışmalar yalnızca az sayıda kadını içeriyordu ve çeşitli akupunktur teknikleri ve ölçüm yöntemleri kullanıyordu, dolayısıyla bunların karşılaştırılması zordu.

-2018'de yapılan daha büyük bir çalışmaya aromataz inhibitörleri alan erken evre meme kanseri olan 226 kadın dahil edildi. Çalışma, haftada iki kez 6 hafta boyunca akupunktur tedavisi gören kadınların, sahte akupunktur alan veya hiç akupunktur almayan katılımcılara göre daha az eklem ağrısı bildirdiklerini buldu.

Kronik Prostatit/Kronik Pelvik Ağrı Sendromu

-Kronik prostatit/kronik pelvik ağrı sendromu, erkeklerde prostat bezinin veya yakınında iltihaplanmayı içeren bir durumdur; nedeni belirsizdir.

-3 çalışmanın (toplam 204 katılımcı) gözden geçirilmesi, akupunkturun sahte bir prosedürle karşılaştırıldığında prostatit semptomlarını azaltabileceğini öne sürdü. Çalışmaya katılanların takiplerinin nispeten kısa olması, çalışma ve katılımcı sayısının az olması nedeniyle akupunkturun etkileri hakkında kesin bir sonuca varılamamaktadır.

İrritabl Bağırsak Sendromu

41 çalışmayı (3.440 katılımcı) kapsayan 2019 tarihli bir inceleme, akupunkturun irritabl bağırsak sendromu semptomları için sahte akupunkturdan daha etkili olmadığını gösterdi, ancak akupunkturun diğer tedavi biçimlerine ek olarak kullanıldığında yararlı olabileceğine dair bazı kanıtlar vardı.

Daha fazla bilgi için irritabl bağırsak sendromuyla ilgili NCCIH web sayfasını inceleyebilirsiniz.

Fibromiyalji

Fibromiyaljisi olan kişiler üzerinde yapılan 12 çalışmayı (824 katılımcı) kapsayan 2019 tarihli bir inceleme, akupunkturun ağrıyı hafifletme konusunda sahte akupunkturdan önemli ölçüde daha iyi olduğunu gösterdi, ancak kanıtlar düşük ila orta kalitedeydi.

Daha fazla bilgi için fibromiyalji ile ilgili NCCIH web sayfasını inceleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi için

NCCIH Clearinghouse

NCCIH Clearinghouse, bilimsel ve tıbbi literatüre ilişkin Federal veri tabanlarındaki yayınlar ve araştırmalar da dahil olmak üzere, NCCIH ve tamamlayıcı ve bütünleştirici sağlık yaklaşımları hakkında bilgi sağlar. Clearinghouse tıbbi tavsiye, tedavi tavsiyesi veya uygulayıcılara yönlendirme sağlamaz.

ABD'de ücretsiz: 1-888-644-6226

Telekomünikasyon aktarma hizmeti (TRS): 7-1-1

Web sitesi: https://www.nccih.nih.gov

E-posta: info@nccih.nih.gov(bağlantı e-postayı gönderir)

Know the Science

NCCIH ve Ulusal Sağlık Enstitüleri (NIH), sağlığınız hakkında bilinçli kararlar alabilmeniz için bilimsel araştırmanın temellerini ve terminolojisini anlamanıza yardımcı olacak araçlar sağlar. Know the Science, etkileşimli modüller, testler ve videoların yanı sıra tüketicilerin sağlık bilgilerini anlamalarına yardımcı olmak için tasarlanmış Federal kaynaklardan gelen bilgilendirici içeriğe bağlantılar da dahil olmak üzere çeşitli materyaller içerir.

Araştırmanın Nasıl İşlediğini Açıklamak (NIH)

Bilimi Bilin: Bilimsel Bir Dergi Makalesinden Nasıl Anlam Çıkarılır?

Klinik Çalışmaları Anlamak (NIH)

PubMed®

Ulusal Tıp Kütüphanesi'nin bir hizmeti olan PubMed®, yayın bilgilerini ve (çoğu durumda) bilimsel ve tıp alanındaki makalelerin kısa özetlerini içerir.

NIH Klinik Araştırmaları

Ulusal Sağlık Enstitüleri (NIH), insanların klinik araştırmalar, neden önemli oldukları ve nasıl katılabilecekleri hakkında bilgi edinmelerine yardımcı olmak için NIH Klinik Araştırma Denemeleri ve Siz (NIH Clinical Research Trials and You) adında bir web sitesi oluşturdu. Sitede klinik araştırmalarla ilgili soru ve yanıtlar, ClinicalTrials.gov ve diğer kaynaklar aracılığıyla klinik deneylerin nasıl bulunabileceğine dair rehberlik ve klinik deney katılımcılarının kişisel deneyimleriyle ilgili hikayeler yer alıyor. Hastalıkları önlemenin, teşhis etmenin ve tedavi etmenin daha iyi yollarını bulmak için klinik araştırmalar gereklidir.

Web sitesi: https://www.nih.gov/health-information/nih-clinical-research-trials-you

Araştırma Portföyü Çevrimiçi Raporlama Araçları Harcamalar ve Sonuçlar (RePORTER)

RePORTER, araştırma kurumlarında yürütülen, federal olarak finanse edilen bilimsel ve tıbbi araştırma projelerine ilişkin bilgi içeren bir veritabanıdır.

Web sitesi: https://reporter.nih.gov

Teşekkür

NCCIH, bu bilgi notunun 2022 güncellemesini inceledikleri için Pete Murray, Ph.D., David Shurtleff, Ph.D. ve Helene M. Langevin, M.D., NCCIH'ye teşekkür eder.

Bu yayının telif hakkı yoktur ve kamu malıdır. Çoğaltma teşvik edilir.

NCCIH bu materyali bilginiz için sağlamıştır. Sağlık hizmeti sağlayıcınızın/sağlayıcılarınızın tıbbi uzmanlığının ve tavsiyelerinin yerini alması amaçlanmamıştır. Tedavi veya bakımla ilgili kararlarınızı sağlık uzmanınızla görüşmenizi öneririz. Herhangi bir ürün, hizmet veya terapiden bahsedilmesi NCCIH tarafından onaylandığı anlamına gelmez.

Son Güncelleme: Ekim 2022

Kaynaklar

• Befus D, Coeytaux RR, Goldstein KM, et al. Management of menopause symptoms with acupuncture: an umbrella systematic review and meta-analysis. Journal of Alternative and Complementary Medicine. 2018;24(4):314-323.
• Bleck R, Marquez E, Gold MA, et al. A scoping review of acupuncture insurance coverage in the United States. Acupuncture in Medicine. 2020;964528420964214.
• Briggs JP, Shurtleff D. Acupuncture and the complex connections between the mind and the body. JAMA. 2017;317(24):2489-2490.
• Brinkhaus B, Roll S, Jena S, et al. Acupuncture in patients with allergic asthma: a randomized pragmatic trial. Journal of Alternative and Complementary Medicine. 2017;23(4):268-277.
• Chan MWC, Wu XY, Wu JCY, et al. Safety of acupuncture: overview of systematic reviews. Scientific Reports. 2017;7(1):3369.
• Coyle ME, Stupans I, Abdel-Nour K, et al. Acupuncture versus placebo acupuncture for in vitro fertilisation: a systematic review and meta-analysis. Acupuncture in Medicine. 2021;39(1):20-29.
• Hershman DL, Unger JM, Greenlee H, et al. Effect of acupuncture vs sham acupuncture or waitlist control on joint pain related to aromatase inhibitors among women with early-stage breast cancer: a randomized clinical trial. JAMA. 2018;320(2):167-176.
• Linde K, Allais G, Brinkhaus B, et al. Acupuncture for the prevention of episodic migraine. Cochrane Database of Systematic Reviews. 2016;(6):CD001218. Accessed at cochranelibrary.com on February 12, 2021.
• Linde K, Allais G, Brinkhaus B, et al. Acupuncture for the prevention of tension-type headache. Cochrane Database of Systematic Reviews. 2016;(4):CD007587. Accessed at cochranelibrary.com on February 12, 2021.
• MacPherson H, Vertosick EA, Foster NE, et al. The persistence of the effects of acupuncture after a course of treatment: a meta-analysis of patients with chronic pain. Pain. 2017;158(5):784-793.
• Qaseem A, Wilt TJ, McLean RM, et al. Noninvasive treatments for acute, subacute, and chronic low back pain: a clinical practice guideline from the American College of Physicians. Annals of Internal Medicine. 2017;166(7):514-530.
• Seidman MD, Gurgel RK, Lin SY, et al. Clinical practice guideline: allergic rhinitis. Otolaryngology—Head and Neck Surgery. 2015;152(suppl 1):S1-S43.
• Vickers AJ, Vertosick EA, Lewith G, et al. Acupuncture for chronic pain: update of an individual patient data meta-analysis. The Journal of Pain. 2018;19(5):455-474.
• White AR, Rampes H, Liu JP, et al. Acupuncture and related interventions for smoking cessation. Cochrane Database of Systematic Reviews. 2014;(1):CD000009. Accessed at cochranelibrary.com on February 17, 2021.
• Zia FZ, Olaku O, Bao T, et al. The National Cancer Institute’s conference on acupuncture for symptom management in oncology: state of the science, evidence, and research gaps. Journal of the National Cancer Institute. Monographs. 2017;2017(52):lgx005.
• Adams D, Cheng F, Jou H, et al. The safety of pediatric acupuncture: a systematic review. Pediatrics. 2011;128(6):e1575-1587.
• Candon M, Nielsen A, Dusek JA. Trends in insurance coverage for acupuncture, 2010-2019. JAMA Network Open. 2022;5(1):e2142509.
• Cao J, Tu Y, Orr SP, et al. Analgesic effects evoked by real and imagined acupuncture: a neuroimaging study. Cerebral Cortex. 2019;29(8):3220-3231.
• Centers for Medicare & Medicaid Services. Decision Memo for Acupuncture for Chronic Low Back Pain (CAG-00452N). Accessed at https://www.cms.gov/medicare-coverage-database/details/nca-decision-memo.aspx?NCAId=295 on June 25, 2021.
• Chen L, Lin C-C, Huang T-W, et al. Effect of acupuncture on aromatase inhibitor-induced arthralgia in patients with breast cancer: a meta-analysis of randomized controlled trials. The Breast. 2017;33:132-138. 
• Choi G-H, Wieland LS, Lee H, et al. Acupuncture and related interventions for the treatment of symptoms associated with carpal tunnel syndrome. Cochrane Database of Systematic Reviews. 2018;(12):CD011215. Accessed at cochranelibrary.com on January 28, 2021.
• Cui J, Wang S, Ren J, et al. Use of acupuncture in the USA: changes over a decade (2002–2012). Acupuncture in Medicine. 2017;35(3):200-207.
• Federman DG, Zeliadt SB, Thomas ER, et al. Battlefield acupuncture in the Veterans Health Administration: effectiveness in individual and group settings for pain and pain comorbidities. Medical Acupuncture. 2018;30(5):273-278.
• Feng S, Han M, Fan Y, et al. Acupuncture for the treatment of allergic rhinitis: a systematic review and meta-analysis. American Journal of Rhinology & Allergy. 2015;29(1):57-62.
• Franco JV, Turk T, Jung JH, et al. Non-pharmacological interventions for treating chronic prostatitis/chronic pelvic pain syndrome. Cochrane Database of Systematic Reviews. 2018;(5):CD012551. Accessed at cochranelibrary.com on January 28, 2021.
• Freeman MP, Fava M, Lake J, et al. Complementary and alternative medicine in major depressive disorder: the American Psychiatric Association task force report. The Journal of Clinical Psychiatry. 2010;71(6):669-681.
• Giovanardi CM, Cinquini M, Aguggia M, et al. Acupuncture vs. pharmacological prophylaxis of migraine: a systematic review of randomized controlled trials. Frontiers in Neurology. 2020;11:576272.
• Hu C, Zhang H, Wu W, et al. Acupuncture for pain management in cancer: a systematic review and meta-analysis. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine. 2016;2016;1720239.
• Jiang C, Jiang L, Qin Q. Conventional treatments plus acupuncture for asthma in adults and adolescent: a systematic review and meta-analysis. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine. 2019;2019:9580670.
• Ji M, Wang X, Chen M, et al. The efficacy of acupuncture for the treatment of sciatica: a systematic review and meta-analysis. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine. 2015;2015:192808.
• Kaptchuk TJ. Acupuncture: theory, efficacy, and practice. Annals of Internal Medicine. 2002;136(5):374-383.
• Kolasinski SL, Neogi T, Hochberg MC, et al. 2019 American College of Rheumatology/Arthritis Foundation guideline for the management of osteoarthritis of the hand, hip, and knee. Arthritis Care & Research. 2020;72(2):149-162. 
• Langevin H. Fascia mobility, proprioception, and myofascial pain. Life. 2021;11(7):668. 
• Liu Z, Liu Y, Xu H, et al. Effect of electroacupuncture on urinary leakage among women with stress urinary incontinence: a randomized clinical trial. JAMA. 2017;317(24):2493-2501.
• MacPherson H, Hammerschlag R, Coeytaux RR, et al. Unanticipated insights into biomedicine from the study of acupuncture. Journal of Alternative and Complementary Medicine. 2016;22(2):101-107.
• Maeda Y, Kim H, Kettner N, et al. Rewiring the primary somatosensory cortex in carpal tunnel syndrome with acupuncture. Brain. 2017;140(4):914-927.
• Manheimer E, Cheng K, Wieland LS, et al. Acupuncture for hip osteoarthritis. Cochrane Database of Systematic Reviews. 2018;(5):CD013010. Accessed at cochranelibrary.com on February 17, 2021. 
• Moura CC, Chaves ECL, Cardoso ACLR, et al. Auricular acupuncture for chronic back pain in adults: a systematic review and metanalysis. Revista da Escola de Enfermagem da U S P. 2019;53:e03461.
• Napadow V. Neuroimaging somatosensory and therapeutic alliance mechanisms supporting acupuncture. Medical Acupuncture. 2020;32(6):400-402.
• Patnode CD, Henderson JT, Coppola EL, et al. Interventions for tobacco cessation in adults, including pregnant persons: updated evidence report and systematic review for the US Preventive Services Task Force. JAMA. 2021;325(3):280-298.
• Qin Z, Liu X, Wu J, et al. Effectiveness of acupuncture for treating sciatica: a systematic review and meta-analysis. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine. 2015;2015;425108.
• Smith CA, Armour M, Lee MS, et al. Acupuncture for depression. Cochrane Database of Systematic Reviews. 2018;(3):CD004046. Accessed at cochranelibrary.com on January 20, 2021.
• US Preventive Services Task Force. Interventions for tobacco smoking cessation in adults, including pregnant persons. US Preventive Services Task Force recommendation statement. JAMA. 2021;325(3):265-279.
• Vase L, Baram S, Takakura N, et al. Specifying the nonspecific components of acupuncture analgesia. Pain. 2013;154(9):1659-1667.
• Wang R, Li X, Zhou S, et al. Manual acupuncture for myofascial pain syndrome: a systematic review and meta-analysis. Acupuncture in Medicine. 2017;35(4):241-250.
• World Health Organization. WHO Traditional Medicine Strategy: 2014–2023. Geneva, Switzerland: World Health Organization, 2013. Accessed at https://www.who.int/publications/i/item/9789241506096 on February 2, 2021.
• Wu M-S, Chen K-H, Chen I-F, et al. The efficacy of acupuncture in post-operative pain management: a systematic review and meta-analysis. PLoS One. 2016;11(3):e0150367.
• Xu S, Wang L, Cooper E, et al. Adverse events of acupuncture: a systematic review of case reports. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine. 2013;2013:581203.
• Yang J, Ganesh R, Wu Q, et al. Battlefield acupuncture for adult pain: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. The American Journal of Chinese Medicine. 2021;49(1):25-40.
• Yang Y, Wen J, Hong J. The effects of auricular therapy for cancer pain: a systematic review and meta-analysis. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine. 2020;2020:1618767.  
• Yeh CH, Morone NE, Chien L-C, et al. Auricular point acupressure to manage chronic low back pain in older adults: a randomized controlled pilot study. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine. 2014;2014;375173.
• You F, Ruan L, Zeng L, et al. Efficacy and safety of acupuncture for the treatment of oligoasthenozoospermia: a systematic review. Andrologia. 2020;52(1):e13415.
• Zhang X-C, Chen H, Xu W-T, et al. Acupuncture therapy for fibromyalgia: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Journal of Pain Research. 2019;12:527-542.
• Zheng H, Chen R, Zhao X, et al. Comparison between the effects of acupuncture relative to other controls on irritable bowel syndrome: a meta-analysis. Pain Research and Management. 2019;2019:2871505.

İşbu içerik, mevcut veya olmasından şüphelendiğiniz bir sağlık sorununuz ile ilişkilendirilerek tıbbi bir teşhis veya tanı yada tedavi aracı olarak kullanılamaz. Mevcut veya olmasından şüphelendiğiniz bir sağlık sorununuzun olması durumunda MUTLAKA DOKTORUNUZA başvurun.